XỬ TRÍ NGẠT DO DỊ VẬT ĐƯỜNG THỞ Ở NGƯỜI LỚN
Ngạt do dị vật thường xuất hiện ở trẻ em, nhất là trẻ dưới 6 tuổi. Nói thế, không có nghĩa là tình trạng ngạt dị vật đường thở ở người lớn ít xảy ra. Việc tắc nghẽn đường thở một cách đột ngột có nguy cơ dẫn đến tử vong nhanh chóng nếu không được xử trí đúng cách và kịp thời.
1. Ngạt đường thở do dị vật ở người lớn như thế nào?
Ở trẻ em, nguyên nhân ngạt thở thường do nuốt phải những vật có kích thước nhỏ, những vật có tính chất quá mềm hay quá cứng. Tuy nhiên đối với người lớn, nguyên nhân ngạt thở thường do vô ý hít hoặc nuốt phải dị vật, ăn uống không đúng cách (ăn quá nhanh, cắn miếng quá to),…Dị vật vô tình bị nuốt hay hít phải sẽ gây bít tắc đường dẫn khí khiến quá trình thông khí giảm, gây ảnh hưởng đến các mô, cơ quan của cơ thể đặc biệt là não, cùng với đó là các biến chứng nguy hiểm về sau như: viêm phổi, xẹp phổi hay áp xe phổi,… 
Để nhận biết được nạn nhân bị ngạt dị vật đường thở, người sơ cứu cần quan sát tổng trạng nạn nhân qua các biểu hiện như:
- Nét mặt sợ hãi, hoảng loạn
- Dùng tay ôm lấy cổ họng
- Tiếng thở to hoặc nói ú ớ, không thể nói chuyện
- Ho sặc sụa
- Khóc
- Da, môi nhợt nhạt rồi chuyển màu xanh tím
Nếu nghi ngờ nạn nhân ngạt dị vật đường thở cần xác định rõ tình huống bằng cách đặt câu hỏi xác nhận, đồng thời quan sát kỹ lưỡng những dấu hiệu kể trên.
Đôi khi dị vật có thể đi vào thực quản – dạ dày. Nạn nhân sẽ không xuất hiện các triệu chứng, cho đến khi có biến chứng thủng ruột, viêm dạ dày-ruột,…
2. Sơ cứu bằng thủ thuật Heimlich Maneuver
Heimlich Maneuver là thủ thuật giúp loại bỏ dị vật đang làm tắc nghẽn đường thở, giúp thông thoáng đường dẫn khí của nạn nhân. Thủ thuật này chỉ áp dụng cho trẻ em, người lớn và không thực hiện trên trẻ sơ sinh.
Sau khi xác nhận nạn nhân đang ngạt đường thở do dị vật, tiến hành thủ thuật Heimlich Maneuver theo các bước như sau:
Bước 1: Vỗ lưng
- Đứng một bên và hơi nép ra sau, cho nạn nhân hơi gập người về phía trước, lưng song song với mặt đất.
- Dùng tay ôm từ phần dưới cánh tay đến vai ở bên đối diện để đỡ cho nạn nhân.
- Dùng gót bàn tay đặt vào lưng, ở vị trí giữa hai xương bả vai và vỗ mạnh 5 cái.
Bước 2: Thủ thuật Heimlich ( https://youtu.be/g6zư6GHpG5A)
- Đứng sau lưng, vòng hai tay ôm lấy thắt lưng nạn nhân. Nắm chặt bàn tay làm thành một quả đấm với ngón tay cái quay vào trong. Đặt tay ở vùng thượng vị ngay dưới mũi xương ức, phía trên rốn.
- Ẩn mạnh, dứt khoát theo hướng từ trước ra sau và từ dưới lên trên, mạnh và nhanh. Ấn bụng cho tới khi dị vật rơi khỏi đường thở hoặc có sự giúp đỡ từ cơ sở y tế.
Lưu ý: Nếu nạn nhân mất ý thức hay bất tỉnh, đặt nạn nhân ở tư thế nằm và tiến hành CPR, bắt đầu với ấn ngực trước. Sau mỗi chu kì ấn ngực cần kiểm tra đường thở của nạn nhân và kiểm tra dị vật. Nếu thấy dị vật, dùng tay lấy dị vật ra, tuyệt đối không đưa tay vào lấy khi chưa thấy rõ dị vật vì có thể vô tình đẩy dị vật vào sâu hơn vị trí ban đầu. 
3. Hướng xử trí trong trường hợp đặc biệt
Nạn nhân có thân hình to lớn, phụ nữ có thai
Những nạn nhân có thân hình to lớn hoặc phụ nữ đang có thai thường sẽ khó để người sơ cứu thực hiện. Thay vì đặt tay ở vùng bụng ngay trên rốn để tiến hành thủ thuật Heimlich thì có thể đặt tay ở ngay giữa xương ức và nhấn ngực tương tự như cách thực hiện Heimlich thông thường.
Ngạt dị vật khi ở một mình 
Để có thể xử trí giúp đẩy dị vật ra khỏi đường thở, khi không có người hỗ trợ. Cần gọi điện 115 nhờ giúp đỡ và tiến hành tự xử trí ngay tại nhà bằng các cách như sau:
Cách 1: Tự thực hiện thủ thuật Heimlich, tuy nhiên sẽ ít hiệu quả vì nạn nhân thường không thể ấn mạnh và dứt khoát được.
Cách 2: Sử dụng những vật có bề mặt bằng phẳng như lưng ghế, tay vịn cầu thang,..Tuyệt đối không nên thực hiện trên những vật có bề mặt gồ ghề, nhọn sắt.
KẾT LUẬN: Trong trường hợp nghi ngờ nạn nhân ngạt thở do dị vật, cần nhanh chóng xác định tình huống và tìm hướng xử trí cho phù hợp với từng đối tượng nạn nhân. Việc chậm trễ trong sơ cứu có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khoẻ và tăng nguy cơ tử vong cho người bị nạn.
TÀI LIỆU THAM KHẢO:
- “Hóc dị vật – đừng chần chờ” – BV Nguyễn Tri Phương
- “Choking” – American Red Cross
